Ingezameld huishoudelijk afval (de grijze container) en daarop gelijkend bedrijfsafval kan door scheiding gereed worden gemaakt voor recycling en thermische recycling.
Thermische recycling is het materiaal geschikt maken voor de inzet als brandstof. Dit staat niet gelijk aan afvalverbranding. Er is sprake van afvalverbranding als een installatie zonder de aanvoer van brandstof uit afval stil moet worden gelegd. Zo’n installatie wordt gezien als een afvalverbrandingsinstallatie en haar primaire taak is het verwijderen van afval. Er is sprake van thermische recycling als een installatie zonder brandstof uit afval wel blijft doorwerken op een andere brandstof als kolen of aardgas. De primaire taak van zo’n installatie is dan geen verwijdering. In de volgorde van voorkeur voor het omgaan van afval staat recycling van materiaal boven thermische recycling.
Ingezameld huishoudelijk afval en daarop gelijkend bedrijfsafval kunnen door een scheidingsinstallatie worden geschieden in verschillende fracties. Het afval wordt mechanisch gescheiden. Er komt in praktisch alle gevallen geen warmte of chemische processen aan te pas. Hieronder volgt een algemene beschrijving van een mechanische afvalscheidings-installatie.
In een mechanische scheidingsinstallatie wordt het afval vanuit een sorteervloer of een bunker gecontroleerd op stoorstoffen zoals zeer grote voorwerpen als trottoirbanden, motorblokken en vrachtwagen wielen. Vervolgens worden de vuilniszakken door zakkenscheurders of hamermolens opengemaakt.
Het losse afval wordt nu via een opvoerband naar een trommelzeef gebracht waar het in fracties wordt gezeefd. De trommelzeef heeft een typische doorsnede van 2 tot 3 meter en een lengte van 6 tot 12 meter. De trommelzeef zeeft de fracties af van een typische grootte van 40 tot 80 mm en 120 tot 180 mm. In veel gevallen worden er drie fracties gemaakt. De fractie met de kleinste deeltjes bevat veel organisch (GFT-achtig, etensresten) materiaal, zand, glas en keramiek. De fractie met de grootste delen veel papier en plastic folie. De “midden”-fractie bestaat typisch veelal uit harde plastics (bv. shampooflessen), hout en karton.
De fractie met de kleinste deeltjes wordt meestal gecomposteerd om zo het gewicht aan afval te verkleinen. Ook wordt deze fractie naar een vergistinginstallatie gestuurd. Voordat deze fractie de mechanische scheidingsinstallatie verlaat, worden metalen met een magneetband afgescheiden.
De “midden”-fractie en de fractie met de grootste deeltjes worden in veel gevallen met een windzifter behandeld, vaak in combinatie met een trommelscheider. Vaak worden ze via een magneet naar de windzifter en trommelscheider gestuurd, om eerst de metalen te verwijderen. In sommige gevallen worden ook Eddy Current scheiders ingezet, om koper, aluminium en ander metaal dat niet door een magneet wordt opgetild, af te scheiden. De trommelscheider is een rond draaiend vat (trommel) waarop de fractie wordt geworpen vanuit een transportband. Karton en hout worden door de draaiing van de trommel over de trommel heen geworpen. Steen en zand krijgt geen vat op de trommel en valt naar beneden. Een trommelscheider wordt vaak uitgerust in combinatie met een windzifter. De windzifter scheidt papier en plastic folie van het karton, hout en harde plastic. De papier-plastic fractie (het papier en de plastic folie) heeft een relatief hoge calorische waarde en door afwezigheid van (hard) PVC een laag gehalte aan chloor. Chloor geeft een verbrandingskamer chemische corrosie en is onder andere daarom zeer ongewenst in brandstof.
Tegenwoordig worden verschillende optische technieken ingezet waaronder zelf een lichte rongen techniek (te vergelijken met de bagagescanners op luchthavens) om ongewenste stoffen in de fracties die als brandstof kunnen worden ingezet te verwijderen. Deze optische technieken kunnen PVC, steen en keramiek herkennen als ze op een lopende band voorbij komen. Aan het einde van een lopende band worden deze ongewenste deeltjes er met pneumatische technieken weggeblazen.
De fracties die als brandstof geschikt zijn worden soms nog verkleind (gegranuleerd) of tot pellets geperst, afhankelijk van de toepassing. Het afval dat tot brandstof mechanisch is opgewerkt wordt ingezet in cementovens en energiecentrales. Dit materiaal wordt SRF (Solid Recovered Fuel) of BRAM (Duits: “BRennstof Aus Mull”) genoemd. Een decennium geleden werd het ook wel RDF (Refuse Derived Fuel) genoemd. Mechanische afvalscheidings-installaties werken, afhankelijk van de kwaliteit van het afval en de gewenste kwaliteit van de brandstof ongeveer 30 tot 60% van het afval op in brandstof. Circa 1 tot 3% aan metaal wordt er voor recycling uitgehaald. Zo’n 20 -30% van het materiaal is geschikt voor vergisting. Het residu dat na vergisting overblijft is niet geschikt als bodemverbeteraar (compost) en moet worden gestort.
