Het idee lijkt prachtig: oude, afgedankte bedrijfspc's die niet worden gerecycled, maar een tweede leven krijgen in de schoollokalen van Afrika. Helaas is de praktijk weerbarstiger. Greenpeace luidde al eerder de noodklok.

Anderhalve maand geleden schreven we over een trend die met name in de VS sterk in opkomst is: in plaats van recyclen van bedrijfscomputers, deze een tweede leven gunnen aan de onderkant van de samenleving. De intenties zijn goed, maar helaas gaat het vaak mis. "Pc's worden naar Afrika verscheept, zijn kapot of gaan onderweg kapot en worden dan in landen als Ghana onder erbarmelijke omstandigheden alsnog uitelkaar gesloopt voor de kostbare onderdelen", zegt Ilze Smit van Greenpeace Nederland. In 2008 schreef de milieuorganisatie een onthullend rapport (pdf) over elektronisch afval (e-waste) in West-Afrika. Smit houdt zich als campaigner bezig met giftige stoffen problematiek.

Volgens Smit is het moeilijk om bij zulke praktijken een schuldige aan te wijzen. "Wat je ziet is dat bedrijven meestal ter goede trouw hun oude computers door een inzamelingsorganisatie of NGO laten ophalen. Die heeft vervolgens weer een lijntje met een handelaar in de Rotterdamse haven, die op zijn beurt een Ghanese handelaar treft die zorgt voor verscheping naar Afrika. Het is een ondoorzichtig gebeuren waar moeilijk betrokkenen verantwoordelijk voor gehouden kunnen worden", aldus de activiste. Het probleem is dat overal in de keten geld wordt verdiend en dat het onder het mom van ontwikkelingshulp gebeurt, terwijl het volgens de Basel-conventie illegaal is om dit gifitige afval te verschepen.

In Nederland is sinds 2008 het ministerie van VROM bezig met het tegengaan van illegale dumping van onze computers, maar met verdeeld succes. "Nederland heeft een leidende rol op zich genomen en VROM rekent het terecht tot een van zijn topprioriteiten. Maar een gezamenlijke aanpak in Europa ontbreekt vooralsnog. In plaats van Rotterdam, kiezen malafide handelaren nu voor verscheping van elektronisch afval naar West-Afrika via bijvoorbeeld de haven van Antwerpen."

'IT doet het juist relatief goed'
De reden dat bedrijven voor donatie in plaats van recycling kiezen, heeft vaker te maken met kosten in plaats van duurzame motieven. " 'Maatschappelijk verantwoord ondernemen' wordt vaak als motto aangegrepen om te verhullen dat het puur om kosten draait", zegt een woordvoerder van Recyclingnetwerk, een coalitie van verschillende (milieu)organisaties. Hij wil daarbij niet de zwarte piet naar de IT-industrie spelen. "De IT-branche doet het vergeleken met andere industrieën juist goed op gebied van recycling. Sterker nog, in die branche zien wij het niet als probleem omdat er juist veel waardevolle stoffen uit computerafval gehaald kunnen worden. Het kostenaspect speelt daarom een minder grote rol."

Greenpeace noemt als oplossing dat electronica producenten stoppen met het gebruik van gif in hun producten, ofwel 'green electronics'. "Als er geen gif meer in zit, wordt recycling goedkoper, komt het gif niet meer in het milieu terecht en worden minder mensen ziek", zegt Smit. "De ontwikkelingen in de markt gaan veel te snel om dit op productniveau te doen. Daarom geven we in onze Greener Electronics Ranking per fabrikant aan hoe ze presteren op gebied van milieu en recycling."

'Pc's kunnen niet tegen de Afrikaanse hitte'
Smit was vorig jaar bij een CIO-bijeenkomst bij IBM en de onwetendheid bij CIO's wat er met hun oude computers gebeurt is schokkend. "Een CIO zei tegen mij: 'Het is juist heel goed wat we doen door onze oude computers naar Afrika te sturen, want daar doen ze er allerlei goede projecten mee.'. Probleem is alleen dat ze daar niet zulke geavanceerde recyclefaciliteiten kennen zoals die in Europa bestaan. Ook wordt vaak vergeten dat pc's die we hier niet meer nodig hebben na een half tot een heel jaar daar kapot gaan omdat ze niet tegen het klimaat bestand zijn. Je kunt dan wel doneren, maar daarmee verplaats je het probleem naar landen waar ze niet goed met zulk giftig afval kunnen omgaan."

Bron: Computer World