TL buizen

TL buizen en spaarlampen bevatten naast kwik ook metalen, en fluorescerend poeder. Ze moeten daarom worden ingeleverd als klein chemisch afval (KCA). Alleen al in Nederland zijn zo'n vijftig miljoen tl-buizen in gebruik en daarvan worden er tien miljoen per jaar vervangen.

De tl-buis bestaat voor 90 procent uit glas, voor 8 procent uit metaal en voor 2 procent uit fosforpoeder waarvan uiteindelijk na bewerking zo'n half procent overblijft. Met moderne technieken kan een recycling percentage van meer dan 98% worden bereikt.

TL-buis
TL-buis

TL buizen zijn aan het einde afgesloten door metalen eindstukken, de zogenaamde “capsules”. Bij de verwerking van TL buizen wordt gericht op de recycling van metalen, glas en kwik. Als kwik niet kan worden teruggewonnen, wordt het chemisch vastgelegd in een te storten steenachtige fractie (immobilisatie) zodat het niet meer kan uitspoelen.

De recylcing van TL buizen en andere kwikhoudende lampen (bv spaarlampen) en producten, bestaan meestal uit de volgende stappen:
• Verwijdering van de metalen eindstukken van de lampen;
• Uitblazen van het kwikhoudend fluorescentiepoeder uit de TL buizen;
• Breken en malen van het glas;
• Verwijdering van kwikresiduen uit glas en metaalfracties;
• Destillatie van het kwik uit het kwikhoudend fluorescentiepoeder of immobilisatie van het kwik

Een voorbeeld van het recyclingproces van TL buizen is te vinden bij het Belgische Indaver waar ook Nederlandse TL buizen worden gerecycled.

Verwijdering van de metalen eindstukken van de lampen
De metalen eindstukken van de lampen worden met een End-cut/air-push machine verwijderd. Eerst maakt perforatievlam een gat in de TL-buis om het vacuüm in de lamp te laten vullen met omgevingslucht. Dan kan een capsulesnijder de beide uiteinden van de TL-lamp (end-cut) afsnijden, zonder dat de buis door het vacuüm implodeert. Er blijft nu een holle TL buis over. Zo kan met perslucht (air-push) het kwikhoudend poeder uit de holle glazen TL-buis worden geblazen.

De schoongeblazen glazen buis wordt gebroken en fijngemalen. Het glas wordt door lampenproducenten gebruikt voor de productie van nieuwe lampen. Indien de kwaliteit van het fluorescentiepoeder voldoende is, wordt dat ook door de lampenproducenten gebruikt. Het fluorescentiepoeder met een onvoldoende kwaliteit voor hertgebruik, wordt verder verwerkt in de kwikdestillatie.

De afgesneden metalen eindstukken worden verzameld en verder verwerkt in een breek- en zeefinstallatie. In de breekinstallatie worden de stukken gebroken door een sneldraaiende hamermolen. De ijzeren delen worden met een magneet afgescheiden. Met zeven wordt het grove niet-magnetisch metaal (“non-ferro”), de fijnere glasfractie en het nog fijnere kwikhoudend poeder gescheiden.

Het grove non-ferro en de fijnere glasfractie worden, indien nodig, in een nazuiveringskamer behandeld. De behandeling bestaat uit het verblijf in de kamer voor minstens 16 uur bij een temperatuur van ongeveer 200°C. Bij deze temperatuur verdampt het kwik. De stofdeeltjes en de kwikdampen uit de installatie worden naar luchtfilters gevoerd en hier over een met zwavel geïmpregneerde actief kool filter geleid. Het kwik wordt hier tot onoplosbaar HgS geïmmobiliseerd, gereed voor de stort. Indien nodig wordt ook de ijzerfractie uit de breekinstallatie in de nazuiveringskamer behandeld.

Kwikdestillatie
Het kwik uit de verschillende kwikhoudende fracties die bij de processtappen zijn vrijgekomen, wordt teruggewonnen voor hergebruik middels kwikdestillatie. Het gaat om de fracties:
• niet-herbruikbaar fluorescentiepoeder uit de end-cut/air-push machine,
• poeder uit de breek-en zeefinstallatie en
• stof uit de stoffilters van afgezogen lucht
Deze fracties worden per partij in een procesvat gebracht en met elektrische verwarmingselementen 600 °C verhit. Bij deze temperatuur verdampt het kwik en eventueel aanwezig water. Organische componenten als papier en plastics vergassen. De gassen worden uit het procesvat gedreven met stikstof. Het gasmengsel wordt vervolgens door een naverbrandingskamer geleid, die door elektrische verwarming op 800 °C wordt gehouden. Vergaste organische componenten verbranden nu volledig door injectie van een gasmengsel van zuurstof en lucht. Door het gas af te koelen tot -6 °C, condenseert het water en het kwik. Het kwik is zuiver genoeg voor de chemische industrie. Het proces duurt per partij ongeveer 16 uur. De restfractie wordt gestort en het proceslucht wordt gezuiverd door het over zwavel-geïmpregneerde actief kool filter te leiden.

TL buizen, spaarlampen